با بررسی آثار اجرای قانون هدفمندی یارانه ها در صنایع سیمانی :
صنعت سیمان در بورس خاک می شود !!!
پیش بینی ها حاکی از آن است چنانچه کارخانجات تولید کننده سیمان در کشور با حذف یارانه ها به طور کامل مواجه باشند،گاز مصرفی خود را با نرخ 2250در هر متر مکعب ،برق مصرفی شان را با نرخ 773ریال در هر کیلو وات ساعت و مازوت را با نرخ 4500 ریال در هر لیتر خریداری خواهند کرد که هزینه انرژی در تولید هر تن سیمان از مبلغ 39 هزار ریال فعلی به بیش از 400 هزار ریال (10برابر)افزایش خواهد یافت.
با تصویب قانون هدفمند کردن یارانه ها در دی ماه سال 1388 از سوی مجلس شورای اسلامی ،دولت مکلف شده با رعایت قانون مذکور نرخ حامل های انرژی را به تدریج تا پایان برنامه پنجم اصلاح نموده و حداقل به 90 درصد قیمت تحویل روی کشتی (فوب) خلیج فارس برساند.
به گزارش واحد تحلیل و مطالعات بورس ؛گر چه اجرای صحیح این قانون می تواند آثار مثیتی بر اقتصاد کشور بر جای گذارد لیکن گستردگی نفوذ یارانه انرژی در نرخ هزینه ها و محصولات تولیدی و حذف یکباره آن تبعات مستقیم و غیر مستقیم فراوانی برای صنایع مختلف کشور بویژه صنایع انرژي بر به دنبال خواهد داشت.
از اینرو صنعت سیمان از جمله صنایع انرژی بری محسوب می شود که اجرای قانون هدفمند کردن یارانه ها در بخش انرژی تاثیرات مستقیم و غیر مستقیم با اهمیتی بر آن خواهد داشت.
بر اساس گزارش بورس نیوز،کشور ایران نهمین کشور تولید کننده سیمان در جهان،پنجمین تولید کننده سیمان در آسیا و بزرگترین تولید کننده سیمان در منطقه است و مهمترین عوامل موثر در تولید آن شامل دستمزد پرسنلی،مواد اولیه،انرژی،استهلاک و سایر اقلام هزینه ای می باشد.
گفتنی است پس از صنایع ذوب فلزات،صنعت سیمان بیشترین حجم مصرف انرژی را به خود اختصاص داده است.
به طوریکه حدود 20 درصد از سبد انرژی مصرفی در سیمان مربوط به انرژی الکتریکی و حدود 80 درصد آن مربوط به انرژی سوخت فسیلی مازوت و گاز می باشد.
این مطلب در حالی است که سهم مصرف انرژی حرارتی در صنعت سیمان ،14درصد سهم مصرف در کل صنایع و 3درصد مصرف در کل کشور است،ازاینرو روند افزایش تقاضا و تولید سیمان در سال های اخیر،مدیریت مصرف انرژی در صنعت سیمان را اجتناب ناپذیر کرده است.
بر اساس اطلاعات موجود ،برای تولید هرتن سیمان در کشور به حدود 113 کیلو وات برق،72متر مکعب گاز و 31لیتر مازوت نیاز می باشد که با توجه به ارقام جهانی امکان صرفه جویی 20 درصدی در انرژی حرارتی و 29 درصدی در برق وجود دارد.
شایان ذکر است:قیمت برق مصرفی شرکت های سیمانی در سال 88برای هر کیلو وات-ساعت برابر با 167ریال و قیمت های جهانی آن در حدود 700 ریال برآورد شده است.لذا در صورت افزایش قیمت برق،تولید سیمان با افزایش قابل توجهی در هزینه های سربار تولید مواجه می شود که به نظر می رسد بهای برق با اجرای قانون هدفمند کردن یارانه ها طی یک دوره 3تا5ساله افزایش پیدا کند.علاوه بر این قیمت هر متر مکعب گاز 138 ریال و هر لیتر مازوت مصرفی در حدود 94 ریال است، در حالیکه قیمت جهانی گاز در حال حاضر در حدود 2250تا 3000 ریال و مازوت در حدود 4500تا 5000ریال است.
گفته میشود بین 10 تا 14 درصد از بهای تمام شده سیمان در کشور را انرژی تشکیل می دهد و این در حالی است که بخشی از اختلاف مصرف بین کارخانجات کشور با تولید کنندگان سیمان در جهان قابل مقایسه نیست زیرا در هنگام طراحی کارخانه و جانمایی آن ملاحظات بهینه یابی انرژی صورت نگرفته است.
بنا بر اطلاعات منتشر شده ،در سال گذشته حدود 12 درصد از قیمت تمام شده هر تن سیمان را هزینه های پرسنلی و قریب به 12 درصد از آنرا انرژي تشکیل داده است.
علاوه بر این مبلغ انرژی مصرفی هرتن سیمان تولیدی بین شرکت های داخلی تفاوت معنا داری نداشته و به طور متوسط مبلغی بین 37 تا 39هزار ریال صرف تامین انرژی حرارتی و الکتریکی می شود.
بنابراین با توجه به نحوه تولید سیمان در کشور و بررسی نهاده های تولید ، در می یابیم که اجرای قانون هدفمند کردن یارانه ها علاوه بر قیمت تمام شده بر میزان عرضه سیمان تیز تاثیر گذار خواهد بود چراکه این صنعت همچون فولاد،پالایشگاهها و همچنین آهن جزو صنایع انرژِی بر به شمار می رود. از طرفی تقاضای سیمان به دلیل آثار طرح تحول اقتصادی همچون کاهش بودجه عمرانی به دلیل درگیری دولت در هزینه های طرح،کاهش پروانه های ساختمانی به دلیل کاهش قدرت خرید پنج دهک بالا،کاهش ساخت و ساز در مناطق دور از مرکز به دلیل افزایش هزینه های حمل و نقل و کاهش تقاضای صادراتی به دلیل تثیبت نرخ ارز ممکن است کاهش یابد.
به طور کلی پروسه بلند مدت یافتن تکنولوژی های بهره ور تر در تولید سیمان ،قیمت تمام شده این محصول را با اجرای قانون هدفمندی یارانه ها در کوتاه مدت،به شدت متاثر می کند و حتی می تواند به کنار رفتن برخی از کارخانه ها با تکنولوژی قدیمی به علت نداشتن توان رقابت منجر شود.
براین اساس دولت موظف است بر اساس بودجه مصوب کل کشور برای سال 89،بهای حامل های انرژی را به شکلی تعدیل نماید که درآمدی معادل 200,000 میلیارد ریال از این محل کسب کند که برای دستیابی به آن ناچار از تعدیل قابل ملاحظه قیمت ها خواهد بود به طوریکه پیش بینی می شود نرخ هر کیلو وات برق از 167 ریال به 400 ریال،نرخ هر لیتر مازوت از 94ریال به 1050ریال و نرخ هر متر مکعب گاز مصرفی از 134 ریال به 700 ریال افزایش یابد.
چنانچه برآورد قیمت تمام شده هر تن سیمان بر اساس تعدیلات مذکور را در نظر بگیریم در می یابیم که میانگین قیمت تمام شده هر تن سیمان از 388,819 ریال در سال 88با 15 درصد رشد(بر مبنای تورم 15درصدی)به 389,642 ریال در صورت عدم اجرای قانون هدفمندی یارانه ها در سال 89 قابل پیش بینی خواهد بود اما در صورت اجرای این طرح همین مقدار با افزایشی حدود 47 درصدی به 499,477 ریال در سال جاری خواهد رسید. متوسط رشد سالیانه تقاضا برای سیمان طی سالهای 2003 تا 2009 میلادی بیش از 2.5 درصد پیش بینی شده و این در حالی است که بیشترین رشد تقاضا در جنوب غرب و شرق آسیا و همچنین خاور میانه بین 4تا 5درصد پیش بینی شده است.
در حال حاضر صنعت سیمان کشور علاوه بر تامین نیاز های داخلی سالانه بیش از 7 میلیون تن سیمان مازاد بر مصرف تولید می کند که با توجه به تقاضای فعلی در منطقه و شرایط رقابتی موجود امکان صادرات وجود داشته و عدم اجرای صحیح یارانه ها می تواند تاثیرات منفی و غیر قابل جبرانی بر صنعت سیمان کشور بر جای گذارد.
علاوه بر این، به زعم اکثر کارشناسان این حوزه،جزییات بسته حمایتی دولت برای کاهش تاثیر منفی اجرای این طرح که به نوعی باز توزیع یارانه ها را دربر میگیرد هیچ نکته مثبت و قابل اتکایی نداشته و از مضمونی شعار گونه بر خور دار است.
پیش بینی ها حاکی از آن است چنانچه کارخانجات تولید کننده سیمان در کشور با حذف یارانه ها به طور کامل مواجه باشند،گاز مصرفی خود را با نرخ 2250در هر متر مکعب ،برق مصرفی شان را با نرخ 773ریال در هر کیلو وات ساعت و مازوت را با نرخ 4500 ریال در هر لیتر خریداری خواهند کرد که هزینه انرژی در تولید هر تن سیمان از مبلغ 39 هزار ریال فعلی به بیش از 400 هزار ریال (10برابر)افزایش خواهد یافت.
بنابراین هزینه تولید سیمان در کشور بالغ بر 700 هزار ریال در هر تن صرفاٌ ناشی از آثار مستقیم و بدون احتساب آثار تبعی آن خواهد بود.
بر این اساس کارشناسان و تحلیلگران صنعت سیمانی کشور راهکارهایی اجمالی همچون در اختیار گرفتن منابع مناسبی از محل 30 درصدی وجوه ناشی از اجرای قانون هدفمندی یارانه ها برای اصلاح و ارتقاء بهره وری و فن آوری کارخانجات برای افزایش صادرات،کاهش تعرفه های حمل داخلی،برقراری جوایز صادراتی بویژه برای کشورهای دوردست،کاهش تعرفه های گمرکی واردات سیمان به کشور های مجاور،اصلاح نرخ ارز و تامین ابزار مناسب پوشش نوسانات آن(هجینگ)و همچنین کاهش نرخ سود تسهیلات بانکی را به جهت حمایت و هدایت این صنعت پیشنهاد می کنند.
در خاتمه به نظر می رسد با اجرای طرج تحول اقتصادی سیمان در بورس تهران خاک شود !