معاملات قرارداد آتى با اجازه بورس ممكن است
هيئت مديره سازمان بورس و اوراق بهادار دستورالعمل معاملات قرارداد آتى سهام در بورس اوراق بهادار تهران و الحاقيه دستورالعمل پذيرش اوراق بهادار در بورس تهران در خصوص پذيرش قراردادهاى آتى سهام را تصويب كرد.به گزارش سنا، دستورالعمل معاملات شامل ۵۸ ماده و ۱۳ تبصره والحاقيه دستورالعمل پذيرش قراردادهاى آتى سهام شامل ۶ ماده و يك تبصره در جلسه ۱۲ تيرماه جارى به تصويب هيئت مديره سازمان بورس و اوراق بهادار رسيد.بر اساس اين دستورالعمل شركت هاى كارگزارى يا كارگزار/معامله گرانى مجاز به انجام معاملات در بازار آتى هستند كه مجوز لازم را از سازمان بورس اخذ كنند و در بورس پذيرفته شده باشند. همچنين نمايندگان كارگزاران به منظور دسترسى به سامانه معاملات براى انجام معاملات در بازار آتى بايد داراى گواهى نامه حرفه اى معامله گر قراردادهاى آتى باشند.درعين حال، مديران و كارمندان شركت هاى كارگزارى، بورس، شركت سپرده گذارى و سازمان و اشخاص تحت تكفل ايشان حق خريد و فروش در بازار آتى را ندارند.بر اين اساس بورس مى تواند براى تعداد كارگزارانى كه يك مشترى مى تواند از طريق آن ها معامله كند، محدوديت تعيين كند.بر اساس اين دستورالعمل، كد مالكيت مشترى بايد پيش از معاملات به درخواست وى در سامانه معاملات بازار آتى فعال شود. در صورتى كه مشترى فاقد كد مالكيت در بورس باشد، بايد كد مذكور توسط كارگزار ايجاد و سپس فعال شود. كارگزار به منظور فعال كردن كد مالكيت در سامانه معاملات بازار آتى، بايد مدارك لازم را از مشترى دريافت كند.كارگزار بايد پيش از دريافت سفارش مشترى، قرارداد مشترى- كارگزار را با وى منعقد كند و موظف است هنگام دريافت سفارش مشترى، وجه تضمين اوليه را در حساب مشترى منظور كند. حساب مشترى از محل وجوه واريزى وى به حساب معاملاتى كارگزار، بستانكارى وى در حساب كارگزارى و يا اعتبار اعطايى به مشترى از محل وجوه متعلق به كارگزار قابل تأمين است.همچنين در صورتى كه مشترى پس از ارائه سفارش و قبل از انجام معامله از اجراى سفارش منصرف شود و يا كارگزار به هر علت نتواند نسبت به اجراى سفارش مشترى اقدام كند، حسب درخواست مشترى وجوه وى بايد توسط كارگزار مسترد شود.در عين حال، كارگزار بايد سفارش مشتريان را در فرم هاى تعيين شده توسط بورس، ثبت و نگهدارى كند وبايد فرم هاى ثبت سفارش را براى هر مشترى به ترتيب شماره سريال، بايگانى و حسب درخواست به بورس يا سازمان ارائه كند. همچنين جهت رعايت نوبت مشتريان، ثبت تاريخ و زمان دقيق تكميل فرم سفارش الزامى است.كارگزار بايد بر اساس اولويت زمانى دريافت سفارش مشترى، نسبت به اجراى سفارش اقدام كند.كارگزار مى تواند علاوه بر وجه تضمين اوليه، به منظور اطمينان از ايفاى تعهدات مشترى، وثايق يا تضامينى تا سقف تعيين شده در مشخصات قرارداد آتى از مشترى دريافت كند.بر اساس اين دستورالعمل، انواع سفارش و اعتبار آن در بازار آتى به شرح دستورالعمل نحوه انجام معاملات اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران است كه بر اساس ملاحظات فنى، توسط هيأت مديره بورس انتخاب مى شود.
كارگزار بايد سوابق معاملات و صورت حساب مشترى را به نحوى نگه دارى كند كه حسب مورد به سازمان، بورس يا شركت سپرده گذارى قابل ارائه باشد.درفصل پنجم اين دستورالعمل نحوه پاياپاى قرارداد آتى سهام ذكر شده است كه كارگزار مسئوليت ايفاى تعهدات مشتريان در مقابل اتاق پاياپاى را بر عهده دارد. كارگزار بايد براى انجام معاملات در بازار آتى، حساب ويژه اى تحت عنوان حساب عملياتى كارگزار نزد بانك عامل افتتاح كند. كارگزار در زمان افتتاح اين حساب اجازه برداشت و انسداد آن و همچنين اجازه ساير امور لازم جهت انجام عمليات به روزرسانى حساب ها را مطابق مقررات اين دستورالعمل به اتاق پاياپاى مى دهد.همچنين به ازاى هر موقعيت تعهدى جديد ، بايد وجه تضمين اوليه در حساب عملياتى كارگزار موجود باشد.اتاق پاياپاى مى تواند وجه تضمين اضافى از كارگزاران دارنده موقعيت تعهدى باز اخذ كند. اين وجه به تشخيص شركت سپرده گذارى و طى مهلت اعلام شده از سوى اتاق پاياپاى، بايد توسط كارگزار پرداخت شود.براساس اين دستورالعمل اتاق پاياپاى مازاد موجودى حساب عملياتى كارگزار نسبت به وجه تضمين هاى اوليه را پس از جلسه معاملات، حسب درخواست كارگزار پرداخت مى كند.اين دستور العمل تاكيد دارد؛كارگزار بايد به منظور پوشش تعهدات خود در قبال اتاق پاياپاى، وثيقه اى را توديع كند. ارزش و انواع وثايق مورد قبول وضوابط تعيين و اخذ آن، توسط هيأت مديره شركت سپرده گذارى تعيين مى شود.اگر شركت سپرده گذارى تشخيص دهد پس از بازگشايى نماد معاملاتى قرارداد آتى، احتمال افزايش ريسك نوسان قيمت وجود دارد، مى تواند از كارگزار درخواست افزايش وثيقه كند. كارگزار بايد وثيقه موردنياز را طى مهلت تعيين شده نزد اتاق پاياپاى، توديع كند.دوره پاياپاى روزانه، پس از پايان جلسه معاملات آغاز شده و در پايان جلسه معاملات روز بعد خاتمه مى يابد.در عين حال، نقل و انتقالات وجوه بين حساب هاى عملياتى كارگزاران، بر اساس اعلام اتاق پاياپاى، توسط بانك عامل انجام مى شود.افزايش موقعيت هاى تعهدى باز براى كارگزارى كه اخطاريه افزايش وجه تضمين دريافت كرده است، پس از پرداخت وجه تضمين جبرانى يا بستن آن دسته از موقعيت هاى تعهدى باز مشتريانى كه تعهدات وجه تضمين آن ها ايفا نشده است، متناسب با اخطاريه افزايش وجه تضمين امكان پذير است.كارگزار پس از دريافت اخطاريه افزايش وجه تضمين بايد تا قبل از پايان جلسه معاملات روز كارى بعد، وجه تضمين جبرانى را پرداخت كند يا آن دسته از موقعيت هاى تعهدى باز مشتريان را كه تعهدات وجه تضمين آن ايفا نشده است ببندد. اگر بستن موقعيت هاى تعهدى باز مربوطه طى جلسه معاملات على رغم ورود سفارش با قيمت بازار توسط كارگزار امكان پذير نباشد، بورس پس از اعلام اتاق پاياپاى، در بازار جبرانى نسبت به بستن آن اقدام مى كند. در اين صورت كارگزار بايد حداكثر تا نيم ساعت بعد از جلسه معاملات، فهرست آن دسته از موقعيت هاى تعهدى باز مشتريان را كه تعهدات وجه تضمين آن ايفا نشده است، به اتاق پاياپاى وبورس اعلام كند. بورس بر اين اساس در بازار جبرانى، اقدام به بستن موقعيت هاى تعهدى باز مربوطه مى كند.بازار جبرانى نيز يك ساعت پس از پايان جلسه معاملات همان روز گشايش مى يابد و شامل ۴ دوره ۵ دقيقه اى حراج پيوسته است. دامنه نوسان قيمت روزانه در دوره اول حراج پيوسته دو برابر، در دوره دوم سه برابر و در دوره سوم چهار برابر دامنه نوسان قيمت روزانه جلسه معاملات آن روز است. دوره چهارم نيز بدون محدوديت دامنه نوسان قيمت است.در بازار جبرانى اگر در هر دوره حراج پيوسته، بخشى از سفارش هاى مشتريان بدهكار اجرا نشود، دوره حراج پيوسته بعدى آغاز مى شود.معاملات بازار جبرانى، تاثيرى در محاسبه قيمت تسويه روزانه ندارد. در بازار جبرانى، محدوديت سقف سفارش اعمال نمى شود.اگر بستن موقعيت هاى مشتريان كارگزار در بازار جبرانى، پوشش دهنده تعهدات كارگزار نباشد يا بستن موقعيت ها مقدور نباشد، تعهدات كارگزار از محل وثايق وى نزد اتاق پاياپاى ايفا مى شود.همچنين ، در صورت بستن موقعيت توسط كارگزار، قرارداد آتى بر اساس قيمت معامله اى كه منجر به بستن موقعيت شده است، تسويه مى گردد.در فصول ششم و هفتم اين دستورالعمل نيز تعديل قرارداد آتى بر اساس اقدام شركتى و تسويه نهايى به تفصيل تشريح شده است.