نقدی بر یک عرضه اولیه
سه اپیزود فیلم دراماتیک بیمه دانا و آب گل آلود
نهاد های نظارتی بورس که در همان روز عرضه می بایستی بر فرایند رقابت کنترل بهتر و مناسب تری می داشتند و مانع از افزایش یکباره قیمت می شدند حالا به فکر کشف مقصر این موضوع هستند یا بهتر بگوییم "نوش دارو پس از مرگ سهراب "
بدون شک آنچه در روز عرضه اولیه بیمه دانا بر بازار سهام گذشت تجربه ای تاریخی بود عرضه ای که پس از ماهها در اوج هیجانات بازار با کمترین میزان ممکن انجام پذیرفت و آنقدر همه را هیجان زده کرد که قیمت هایی فراتر از هر پیش بینی را برای این سهم رقم زد اما در جریان عرضه بیمه دانا شاهد اتفاقات و نمایشهایی بودیم که در سه اپیزود ( قسمت ) قابل رویت است :
پرده اول : قبل از عرضه ( با 5 بازیگر )
1- هیچ سایت تحلیلی و یا هیچ تحلیل گر مستقل یا غیر مستقلی تحلیلی جامع از بیمه دانا ارائه نمی کند و قیمت گذاری بر روی سهم انجام نمی شود .
2- شرکت تامین سرمایه امین به عنوان متولی قیمت گذاری سهم هیچ گزارش رسمی یا غیر رسمی در مورد قیمت سهم ارائه نمی نماید .
3- مسئولین سازمان خصوصی سازی هیچگونه اشاره ای به برآورد قیمتی خود و قیمت های مد نظر خود نکرده و تنها در جلسه معارفه با تاکید بر دارایی های بی نظیر بیمه دانا حتی قیمت های 30000 ریال را عنوان می نمایند .
4- شرکت های کارگزاری بدون هیچ کار کارشناسی و تعیین محدوده قیمتی برای خرید تنها از مشتریان خود سفارشات خرید را می گیرند .
5- سهامداران با توجه به اعتماد عمومی ایجاد شده به بازار در ماه های گذشته و تجربه های شیرین عرضه های اولیه تنها به فکر کسب حداکثر سهام تخصیصی برای خود می باشند .
پرده دوم : در روز عرضه ( ورود یک بازیگر جدید به جمع 5 بازیگر قبلی )
1- کلیه سایت های تحلیلی با تعجب به قیمت کشف شده می نگریستند در این بین برخی اعتقاد بر پتانسیل های سهم از جمله دارایی های شرکت و افزایش سرمایه پیش رو داشتند و برخی قیمت سهم را حبابی و خریداران سهم را بالن سوار خطاب می کردند .
2- مدیر عامل تامین سرمایه امین هیچگونه اظهار نظری نمی کند .
3- مسئولین سازمان خصوصی سازی با افتخار عکس یادگاری می گیرند و صحبت از استقبال عمومی از سهام شرکت تازه وارد می کنند و این قیمت را برآیندی از اشتقیاق عمومی مردم از سهم می بینند .
4- شرکت های کارگزاری با توجه به انبوه درخواست های خرید و با توجه به حجم کم عرضه تنها به فکر خرید سهم و از دست ندادن سهمیه های خود هستند . در این بین تنها برخی کارگزاران بدلیل داشتن حداقل های کارشناسی و شاید نداشتن مشتریان خرد از خرید امتناع می ورزند .
5- سهامداران بازار بالاخص سهامداران خرد با تحلیلی تطبیقی و بر اساس اطلاعات گذشته به دنبال سهم بیشتری از خرید هستند در این بین تنها برخی سهامداران حرفه ای تر ترجیح می دهند وارد این نمایش خطرناک نشوند .
6- با ورود سهم به بازار بورس و عرضه عمومی آن، پای یک بازیگر جدید یعنی سازمان بورس و شرکت بورس هم به ماجرا باز می شود، نهادهای نظارتی بورس که وظیفه اصلی آنها حسن انجام معاملات و جلوگیری از دستکاری در قیمت ها است . آنها هم در روز عرضه اولیه خیلی خوشحال بودند و فاتحانه اعلام می دارند که اولین عرضه اولیه سال 89 در 9 دقیقه به فروش رفت .
تا اینجا نمایش به خوبی پیش می رود و تنها نجواهایی درگوشی از گران فروشی به گوش می رسد .
پرده سوم : 2 روز بعد از عرضه ( ورود بازیگر نقش منفی به جمع 6 بازیگر قبلی )
1- سایت های تحلیلی حالا متفق القول بر گران بودن سهم تاکید می نمایند و سهامداران غیر حرفه ای و بازار بدون تحلیل را عامل این کشف قیمت تاریخی می دانند .
2- مدیریت تامین سرمایه امین به عنوان متولی قیمت گذاری سهم بدون ارائه حتی یک خط تحلیل کشف قیمت صورت گرفته را بسیار بالا عنوان می نماید و با استناد به گزارش قیمت گذاری این شرکت که در هیچ جا قابل رویت نیست برآورد قیمتی صورت گرفته را بسیار پایین تر از قیمت تابلو می داند .
3- مسئولین سازمان خصوصی سازی که حالا خود را هم دیگر مسئول نمی بینند اعلام می دارند که توافقات اولیه روی 700 تا 800 تومان بوده و بازار هیجان زده ما را وادار به گران فروشی کرده است !
4- شرکت های کارگزاری با انبوه سفارشات فروش سهامداران نگون بخت مواجهند و البته برخی از آنها با نامه های توبیخی از نهاد های نظارتی بورس .
5- سهامداران بیچاره که تنها تحلیل شان اعتماد به عرضه های اولیه و رشد قیمتی آنها بوده به حال خویش می نگرند که چگونه اینبار از اعتمادشان سوء استفاده شد .
6- نهاد های نظارتی بورس که در همان روز عرضه می بایستی بر فرایند رقابت کنترل بهتر و مناسب تری می داشتند و مانع از افزایش یکباره قیمت می شدند حالا به فکر کشف مقصر این موضوع هستند یا بهتر بگوییم "نوش دارو پس از مرگ سهراب "
7- شستا به عنوان بزرگترین هلدینگ سرمایه گذاری بورس کشور با مالکیت بیش از 23% بیمه دانا در این پرده از نمایش وارد میدان می شود .
سهامداری که با استفاده از ضعف قوانین در خصوص قیمت گذاری بلوک های رد دیون دولت به این نهاد و با توجه به مالکیت 23% در سهام کوچکی چون بیمه دانا سعی در گرفتن حداکثر ماهی از این آب گل آلود را دارد و در همان روز های ابتدایی با زهر چشمی که از خریداران می گیرد راه را بر هر خریدار احتمالی می بندد و حتی در روز هایی با خرید سهم در صف فروش توسط برخی زیر مجموعه ها سبب افت بیشتر سهم می گردد .
واما حالا چه باید کرد :
بدون شک بازار بورس و سهام بازاری کاملا رقابتی و آزاد است و مسئولیت هر اقدامی بر عهده خود اشخاص و سهامداران می باشد لیکن با توجه به نوپا بودن بازار بورس در ایران و لزوم حفظ اعتماد عمومی برای ایجاد مشارکت دائمی ، حداکثری و با نشاط در افراد و در ابتدای راه اجرای اصل 44 به عنوان بزرگترین انقلاب اقتصادی در ایران به نظر می رسد کلیه نهاد های وابسته و پر قدرت در بازار سهام ایران اعم از سازمان خصوصی سازی ، نهاد های نظارتی ، شرکت های تامین سرمایه و هلدینگ های سرمایه گذاری بایستی برای بازگشت اعتماد عمومی وارد عمل شده و سهامدارانی را که با هزار ان امید پس از ماه ها انتظار اقدام به خرید بیمه دانا نمودند را یاری رسانند .
با توجه به تجارب قبلی در سال های گذشته به نظر می رسد قراردادن یک بازارساز حمایتی برای بیمه دانا پس از بازگشایی در قیمت های نزدیک به عرضه اولیه با محدودیت فروش روزانه 500 تا 1000 سهم از هر کد معاملاتی می توانند ضمن حفظ آرامش در سهامداران خرد که تعداد آنها نیز بسیار فراوان می باشد ( بر طبق آمار تعداد اشخاص حقیقی وارد شده به بیمه دانا از 2 بیمه عرضه شده قبلی بسیار بیشتر است ) ، سبب بازگشت حس اعتماد عمومی به عرضه های اولیه گردیده و راه را برای مشارکت هر چه بیشتر عموم مردم در عرضه های اولیه بعدی باز نماید.
مرتضی کرمعلیان