یک کارشناس پر سابقه بورس
ارزش بازار سهام باید معادل GDP سالیانه شود
این فعال پر سابقه بورس با منطقی دانستن ارزیابی نسبت پی بر ای 5 مرتبه ای برای بازار سهام کشور ، با اشاره به ارزش یکصد میلیارد تومانی کل بورس تهران، رشد 20 درصدی شاخص کل را غیر عادی دانست و تنها محدوده قابل قبول برای آنرا بین 16 تا 18 هزار واحد اعلام کرد.
طی سه شنبه هفته ای که گذشت تالار بورس تهران در شرایطی خود را برای تعطیلات پایانی هفته آماده می کرد که شاهد ثبت رکورد جدید دیگری برای شاخص کل بازار سهام بود.
به گزارش بورس در دوازدهم بهمن ماه جاری مصادف با آغاز دهه فجر و جشن های سالیانه پیروزی انقلاب اسلامی ، نماگر بازار سهام از مرز 21 هزار واحدی عبور کرد و این در حالی بود که معاملات سهام در تمامی نمادهای بورسی با درصدهای مثبت قیمت روبرو بودند.
هر چند علیرغم اجرای هدفمند شدن یارانه ها و نیز نبود انگیزه کافی برای سرمایه گذاری در بازارهای موازی بورس ، سرازیر شدن نقدینگی و رشد چشمگیر حجم و ارزش معاملات در بازار سهام را باید به فال نیک گرفت اما با نگاهی به وضعیت کنونی اقتصاد کشور و عدم تحقق اتفاق جدیدی که منجر به رشد سودآوری قابل توجه شرکت ها و صنایع بورسی شود ، فتح پی در پی محدوده های جدید برای شاخص بازده نقدی و قیمت فعلی نیاز به اندکی تأمل از سوی کارشناسان داشته چرا که به نظر می رسد به لحاظ نبود گستردگی و فقدان عمق کافی در بازار سهام و نیز عدم حضور شرکت های متعدد در صنایع بزرگ بورسی ، صاحبان نقدینگی برای فرونشاندن عطش خود بدون ارزیابی متوسط نسبت قیمت به درآمدی کل بازار سهام نسبت به خرید سهام موجود در بازار روی آورده و از اینرو با افزایش تقاضا در معاملات رشد غیر منطقی قیمت سهام در برخی نمادهای بورسی را ایجاد کرده اند.
شاهین شایان آرانی کارشناس ارشد بازار سرمایه درباره میزان منطقی رشد شاخص کل بازار سهام در ماههای اخیر و مبنای علمی آن به خبرنگار ما می گوید : با توجه به اینکه رشد شاخص بر مبنای افزایش قیمت سهام تعریف می شود باید در گام نخست بررسی نمود که آیا قیمت سهام شرکت های بورسی در شرایط کنونی از رشد منطقی و صحیحی برخوردار بوده اند یا خیر ؟ در این رابطه افزایش قیمت سهام ناشی از افزایش سودآوری شرکت ها و یا انتظار از رشد سودآوری آنها در آینده ای نزدیک بوده که تحقق این دو عامل نیاز به ایجاد تحولات زیر بنایی و با فایده در اقتصاد کشور دارد .
از اینرو با پیش بینی فشار تورمی احتمالی در سال آینده ، نگرانی از بابت گسترده شدن تحریم های بین المللی ، افزایش هزینه های مصرف انرژی و از طرفی عدم وقوع اتفاق جدیدی که منجر به توسعه اقتصادی کشور شود ، نمی توان علامتی مبنی بر رشد سود آوری شرکت ها و صنایع بورسی دریافت نمود.
یک عامل خطرناک برای رشد شاخص
وی در ادامه این گفتگو عامل سوم و در عین حال خطرناک برای رشد فعلی قیمت سهام شرکت های بورسی را خاطرنشان شد و افزود : در این حالت قیمت ها به دلیل انتظارات هیجانی و توام با رفتار روانی معامله گران با رشد کاذب و حباب گونه مواجه شده و به دنبال آن افزایش غیر منطقی متوسط پی بر ای کل بازار سهام را منجر می شوند.
بطوریکه شرکتی با سود پیش بینی شده 40 تومانی برای هر سهم که پیشتر در حدود 200 تومان قیمت هر سهم آن در بازار معامله شده در حال حاضر به دلیل عطش خریداران با رشد هفت برابری قیمت سهام روبرو بوده که حاکی از وقوع یک فضای روانی در معاملات است.
نتیجه تلخ یک تجربه بیست ساله
مدیر بنیاد برکت با ابزار نگرانی از ایجاد پدیده حباب و خطرناک دانستن افزایش میانگین نسبت قیمت به درآمدی کل بازار سهام ، یادآور شد : از سال 1370 تاکنون هر زمان متوسط پی بر ای بورس از محدوده 4 تا 6 مرتبه ای فراتر رفته پس از گذشت اندک زمانی فعالان بازار همیشه شاهد ترکیدن یک حباب قیمتی و سقوط شدید نرخ سهام شرکت ها بوده اند.
در حال حاضر نیز با توجه به اینکه قیمت سهام شرکت ها متناسب با EPS های انتظاری افزایش نیافته فضای لغزنده ای در معاملات شکل گرفته که با عبور میانگین پی بر ای بورس از مرز 6.5 مرتبه ، خطر ایجاد حباب در معاملات به خوبی احساس شده و از اینرو برای نجات شاخص کل به عنوان معرف یک پشتوانه و عقبه اقتصادی کشور سازمان بورس باید هر چه سریعتر تمهیدات لازم را برای جلوگیری ریزش یکباره آن و زیان دیدن سرمایه گذاران بیاندیشد.
پی بر ای قابل قبول برای بازار
به گفته شایان آرانی ، تورم بیش از 10 درصد ، فضای توام با ریسک قابل توجه نقدینگی و عدم عمق کافی بازار سهام و از طرفی نسبت پایین ارزش کل بازار به حجم معاملات سهام و بدنبال آن عدم چرخش سهام و ایجاد صف های خرید و فروش در معاملات ، رشد متوسط نسبت قیمت به درآمدی بازار سهام کشور از محدوده 4 تا 6 مرتبه ای را غیر قابل توجیه کرده و تنها به ایجاد سفته بازی و انگیزه سوداگرایانه عده ای می انجامد وی در برابر این سوال که آیا به لحاظ کاهش نرخ بهره بانکی در سالهای اخیر نمی توان رشد پی بر ای بازار سهام را انتظار داشت ؟ پاسخ داد : تغییر نرخ بهره بانکی ارتباط تنگاتنگی با تورم داشته و اثرات آن در بورس های مختلف دنبا و نوع ترکیب سهام شرکت ها و صنایع متفاوت است . هر چند در بازارهای مالی اروپا و امریکا با کاهش نرخ سود بانکی و تورم و به دنبال آن نزولی شدن هزینه پول ، انگیزه زیادی برای سرمایه گذاری در بورس و رشد شاخص های آن دریک اقتصاد آزاد وجود دارد اما در کشورما به فرض کاهش 5 تا 6 درصدی تورم و نرخ بهره بانکی ، رشد بازار سهام به تناسب آن بعید به نظر می رسد چرا که بورس کشور هنوز قابلیت جذب حجم قابل توجه نقدینگی را براحتی ندارد.
سه هزار واحد از رشد شاخص اضافی است
این فعال پر سابقه بورس با منطقی دانستن ارزیابی نسبت پی بر ای 5 مرتبه ای برای بازار سهام کشور ، با اشاره به ارزش یکصد میلیارد تومانی کل بورس تهران، رشد 20 درصدی شاخص کل را غیر عادی دانست و تنها محدوده قابل قبول برای آنرا بین 16 تا 18 هزار واحد اعلام کرد.
چند راهکار برای توسعه بازار سرمایه
وی تأکید کرد : در کنار ارزیابی حجم و ارزش معاملات ، بررسی توسعه بازار نیز باید مدنظر قرار گرفته و تنها نباید به رشد سالیانه شاخص به عنوان نمایه ای از بازار سرمایه اکتفا شود . از اینرو فقط با افزایش حجم سهام شرکت ها و نیز گسترش بیشتر شرکت های جدید در صنایع متنوع بورسی و از طرفی پذیرش آسانتر آنها در کنار واگذاری حجم بالاتری از سهام شرکت های دولتی مشمول اصل 44 می توان نقدینگی ها را در مسیر صحیحی جذب نمود و عطش خریداران سهام را فرو نشاند.
ارزش بازار سهام معادل GDP سالیانه
شایان آرانی در پایان تعمیق بازار سرمایه برای افزایش توان جذب نقدینگی بیشتر را خاطر نشان شد و گفت : بورس ایران از پتانسیل بالایی برای رشد برخوردار بوده و چنانچه تغییرات بنیادی همچون توسعه فضای معاملاتی و بین المللی شدن آن ، گسترش نظام های قانونی حرفه ای ، پذیرش آسانتر شرکت های جدید و افزایش چرخه معاملات در آن به سرعت ایجاد و نهادینه گردد براحتی می توان ارزش 300 تا 400 میلیارد دلاری تولید ناخالص داخلی کشور (GDP) را معادل ارزش کل بازار سهام در نظر گرفت.