آيا بورس سهام بازار كارايي است؟

[Homitrade]

0

دكتر مصطفي مهدي‌زاده: فرضيه كارآيي بازار (EMH) عموما معتقد به اين نظر است كه در هر مقطع زماني قيمت دارايي‌ها از قبيل قيمت سهام منعكس كننده تمام اطلاعات راجع به آنها مي‌باشد. اين نظريه به ظاهر ساده مورد بحث و اختلاف‌نظر محققان مالي زيادي بوده است.

بعضي معتقدند كه اطلاعات را فقط نبايد به اطلاعات مالي محدود دانست بلكه آن را شامل باورهاي سرمايه‌گذاران نيز دانست. نتيجه چنين تعبير وسيعي از اطلاعات اين است كه بر طبق اين نظريه نسبتا قوي كارآيي بازار پيش‌بيني قيمت سهام بر اساس مطالعات آماري موجود بي‌ثمر مي‌باشد مگر اينكه آن اطلاعات، از افراد مطلع داخل شركت كسب شوند. به عبارت ديگر قيمت سهام تا حد زيادي يك متغير تصادفي (Random) بوده و قابل پيش‌بيني نيست. در چنين وضعيتي موفقيت يك سرمايه‌گذار در بازار سرمايه تنها بر اساس شانس است نه معلومات و تجربيات او و آنهايي كه به او در انتخاب سهام كمك كرده‌اند.

بر اساس اين نظريه موفقيت برخي سرمايه‌گذاران در بازار سهام بر طبق قانون احتمالات است و بديهي است كه هميشه كساني بالاتر از حد متوسط و ديگران پايين‌تر از حد متوسط بازار بازدهي خواهند داشت. در عمل آيا سرمايه‌گذاران مي‌توانند با دقت در انتخاب سهام از بازدهي نسبتا بالايي برخوردار شوند؟ جواب اين سوال منوط بر آن است كه آيا شخصي به كارايي بازار عقيده دارد يا خير و اگر معتقد به كارايي بازار سرمايه است به چه نوعي از آن اعتقاد دارد.

نظريه ضعيف كارايي بازار معتقد است كه تمام اطلاعات قبل، از قبيل قيمت‌هاي سابق سهام، در قيمت كنوني سهام انعكاس يافته و بنابراين تحليل‌هاي تكنيكي نمي‌تواند به بازدهي بيشتر سرمايه‌گذاري در سهام كمك نمايد.

نظريه نسبتا قويتر كارايي بازار اعتقاد بر آن دارد كه تمام اطلاعات عمومي موجود در دسترس سرمايه‌گذاران در قيمت كنوني سهام انعكاس يافته و بنابراين تحليل‌هاي تكنيكي و اساسي بازار در بازدهي بالاتر سهام بي‌اثر مي‌باشد.

و بالاخره نظريه قوي كارايي بازار اعتقاد بر آن دارد كه تمام اطلاعات اعم از اطلاعات عمومي يا خصوصي در قيمت كنوني سهام اثر داشته و در اين صورت حتي اطلاعات خصوصي افراد مطلع داخل شركت‌ها نمي‌تواند در بازدهي بالاتر سهام موثر باشد.

بنا بر نظريه كارايي بازار سرمايه، در بازار فعالي كه تعداد زيادي سرمايه‌گذار مطلع و هوشمند شركت دارند قيمت سهام تمام اطلاعات موجود را در بر داشته و در اين صورت تحليل تحليلگران نمي‌تواند به بازدهي بيش از حد متعارف سرمايه‌گذاري كمك كند و تقريبا براي يك سرمايه‌گذار غيرممكن است كه به طور مداوم از بازدهي بالاتر از حد متوسط بهره‌مند گردد و انتخاب سهام‌ بر اساس شانس و تصادفي به همان خوبي انتخاب سهام بر اساس نظر تحليلگران مي‌باشد.

به نظر مي‌رسد حجم زياد و روزافزون سرمايه‌گذاري در بازار سهام دليلي بر رد نظريه كارايي بازار سهام باشد ولي حتي اگر قيمت‌ سهام قابل پيش‌بيني باشند و سرمايه‌گذاراني از سود بالا متمتع شوند اين بازدهي بالا فقط در مدت زماني كوتاه ممكن است ادامه يابد به سبب اينكه سرمايه‌گذاران زيادتري سعي در استفاده از اين سود بالاتر از متوسط نموده و در آن سهم سرمايه‌گذاري مي‌كنند. به عبارت ديگر حتي طرفداران فرضيه كارايي بازار اذعان دارند كه روند قابل پيش‌بيني در بازدهي سهام ممكن است براي مدت كوتاهي موجود باشد كه نتيجه رفتار پيروي از ديگران كردن است ولي در نهايت قيمت‌هاي بازار تصحيح شده و مرور زمان و داشتن اطلاعات قابل اطمينان و روش‌هاي تحليلي خوب در كاربرد آن اطلاعات، كارايي بازار سهام را ثابت مي‌كند.

بديهي است در صورت افزايش تعداد سرمايه‌گذاران در بازار بورس و افزايش دانش و تجربه آنها و تسريع در انتشار و در دسترس گذاردن اطلاعات بيشتر راجع به شركت‌ها، كارايي بازار بورس افزايش مي‌يابد و در اين صورت تغييرات قيمت بيش از پيش تصادفي شده و قابل پيش‌بيني نخواهند بود. از جانب ديگر، اگر سرمايه‌گذاران به كارايي بازار بورس اعتقاد داشته باشند اكثرا در آن سرمايه‌گذاري فعال نخواهند كرد به عبارت ديگر كارايي بازار بسته به اين امر است كه سرمايه‌گذاران معتقد به عدم كارايي آن باشند. حقيقت مطلب آن كه بازار بورس نه به‌طور كلي كارآمد است و نه به‌طور كلي ناكارآمد.

بازار سهام تا حدي از كارايي نسبي برخوردار است و با به‌كار بردن تكنولوژي جديد و پيشرفته مي‌توان به كارايي آن افزود ولي كارايي بازارها نسبي است. بعضي بازارها كارآمدتر از ديگر بازارها مي‌باشند ولي هنوز در بعضي بازارها قابليت‌ پيش‌بيني قيمت سهام و تمتع از سود بالاتر از متوسط امكان‌پذير است.اين بدان معناست كه بازار كاراي كامل، محصول توهم اقتصاددانان مالي بوده و در دنياي نامعلوم كه ما با آن سر و كار داريم نياز به تحليلگران در راهنمايي سرمايه‌گذاران و روشنگري در ارائه سريع اطلاعات مربوط به شركت‌ها مي‌باشد.