ظهور بازارگردان ها

[Reza]

0

بازارگردان ها يا متخصصان، افراد يا موسساتى هستند كه با هدف كسب سود اقدام به خريد و فروش دارايى مالى (اوراق بهادار) مى كنند و بنابه ماهيت عملكرد از نوسانات ناخواسته قيمت دارايى مالى مى كاهند. هنگامى كه هر بازارگردان يك سهم يا اوراق بهادار خاصى را بازارگردانى مى كند، به او عنوان Specialist اطلاق مى شود. يك بازارگردان يا متخصص متعهد به تنظيم جريان سفارش و قيمت ها است. (به عنوان مثال زمانى كه انبوه سفارشات فروش وجود دارد متخصصان بازار متعهد به خريد سهام جهت تثبيت قيمت هاست.) اما از آنجايى كه مبالغ قابل توجهى سرمايه مورد نياز است تا متخصصان بازار يا بازارگردان هاى انفرادى به انجام وظايف خود بپردازند، در اغلب موارد آنها تحت پوشش شركت ها سازماندهى مى شوند. به طور نمونه در بورس نيويورك شركت هاى بازارگردان در اندازه هاى ۲ عضو تا بيش از ۲۰ نفر رتبه بندى شده اند. نكته قابل توجه اينكه شركت هاى بازارگردان يا بازارگردان تخصصى مى توانند براى بازارگردانى بيش از يك سهم در نظر گرفته شوند ولى يك متخصص بازار يا بازارگردان منفرد فقط براى هر سهم روى تابلو بورس درنظر گرفته شده است.

• شيوه هاى بازارگردانى

بازارگردانى به دو شيوه انجام مى گيرد. در يك شكل كه با عنوان معاملات وكالتى مى توان از آن نام برد، بازارگردان از طريق يك مشترى خود سهمى را به قيمت پايين تر خريده و به مشترى ديگرى با قيمت بالاتر مى فروشد. در اين شيوه بازارگردان تنها يك واسطه معامله است و مالكيتى روى سهم مذكور ندارد. در حالت دوم كه اصطلاحاً مى توان معامله مالكيتى عنوان كرد بازارگردان از طريق در اختيار گرفتن سهم و مالكيت آن در مدتى كه خود مناسب مى داند و سپس فروش آن در قيمت مورد نظر، سود متعارف را كسب مى كند.

ماهيت عملياتى بازارگردان ها به گونه اى است كه آنان نياز به دانش و آگاهى گسترده از مسائل بازار سرمايه و اقتصاد دارند. به عبارتى در اختيار داشتن تحليلگران مالى از جمله پيش شرط هاى اساسى در شكل گيرى و فعاليت بازارگردان ها است. در زير با توجه به اهميت موضوع و استناد به مفاهيم تكنيكى، بررسى دقيق ترى در شيوه عملياتى و نحوه كار بازارگردان ها ارائه مى شود.

بازارگردانى در بازارهاى در حال توسعه و كم ثبات به لحاظ مسائل سياسى، اقتصادى و سياستگذارى نيز با مفهوم آن در بازارهاى توسعه يافته مغايرت بنيادين دارد. بررسى ها نشان مى دهد كه پهنا و عمق بازارهاى توسعه يافته با درحال ظهور تفاوت معنى دار دارد و ضمناً منحنى هاى عرضه و تقاضاى بازارهاى در حال ظهور نيز پيوستگى ندارد.

ارزش بازار سهام براساس عرضه و تقاضا در هر لحظه تعيين مى شود و به اين ترتيب مجموعه در تعادل قرار مى گيرد. نكته قابل توجه در تعادل بازار دارايى مالى آن است كه همواره شاهد تعامل دو بازار براى هر دارايى مالى هستيم: بازار گردشى، بازار غيرگردشى. در بازار گردشى عرضه ها و تقاضاها در زمان هاى مختلف موجب شكل گيرى قيمت تعادلى مى شوند، در صورتى كه در بازار غيرگردشى عرضه و تقاضاى موجودى سهام منتشره مد نظر قرار مى گيرد.

از آنجا كه تمامى دارندگان سهام يك شركت در يك لحظه به معامله مبادرت نمى كنند بنابراين كشش پذيرى عرضه در بازار غيرگردشى اندك بوده و تغييرات قيمت بر ميزان عرضه موجودى دارايى مالى اثرات چندانى نخواهد داشت. به اين ترتيب حصول تعادل ماندگار در بازار منوط به تعادل در هر دو بازار است. دارايى هاى مالى با بازارهايى به ويژگى هاى فوق است كه مورد توجه موسسات مالى بازارگردانى واقع مى شوند. بازارگردان ها ضمن تعيين گسترده اى از نوسانات قيمت حول ارزش ذاتى كه نقطه تعادل است، اقدام به خريد و فروش سهام مى كنند و به اين ترتيب از نوسانات نامناسب قيمت دارايى مالى ممانعت به عمل مى آورند. آنان همواره تعداد مشخصى از هر دارايى مالى را براى ايجاد نظم و توازن در بازار نگهدارى مى كنند و در ازاى چنين اقداماتى منافعى حاصل مى آورند.

• عوامل تاثيرگذار بر فعاليت بازار گردان ها

۱- عرض بازار: وجود جريان مستمر دوسويه سفارشات خريد و فروش سهام و به عبارتى حضور تعداد زيادى از خريداران و فروشندگان در قيمت تعادلى (ارزش ذاتى) مبين ميزان عرض بازار سرمايه است. به اين ترتيب بازار اوراق بهادارى كه داراى ويژگى فوق باشد را «نقد شونده» نيز مى نامند. بازارگردان ها در چنين بازارى با تفاضل (سود) اندك نيز حاضر به فعاليت هستند.

۲- عمق بازار: وجود جريان پيوسته سفارشات خريد و فروش در قيمت هاى بالاتر و پايين تر از قيمت تعادلى را عمق بازار مى نامند. به اين معنى كه منحنى عرضه و تقاضا حول ارزش بازار دارايى مالى، كاملاً كشش پذير و پيوسته است. در چنين شرايطى با بروز عدم تعادل ناگهانى ميان سفارشات عرضه و تقاضا، قيمت دارايى مالى اندكى تغيير يافته و مجدداً وضعيت تعادل حاصل خواهد شد. به اين ترتيب حتى منحنى تغييرات قيمت نيز در بازار با ژرفاى كافى، پيوسته خواهد بود. بازارگردان ها در بازارهاى با ژرفاى زياد با كمترين تفاضل قيمت خريد و فروش نيز به فعاليت خود ادامه خواهند داد. در صورتى كه در بازار كم عرض و كم عمق كه منحنى عرضه و تقاضا اوراق بهادار گسسته و كم كشش است همواره ميزان تفاضل چشمگير خواهد بود. در چنين بازارى فعاليت بازارگردان ها در مقايسه با هزينه هايى كه بر بازار وارد مى آورند به گونه اى است كه از جذابيت حضور آنان به شدت كاسته مى شود.

۳- نسبت سرمايه گذاران اطلاعات مدار به نقدينه مدار: سرمايه گذارانى كه در بازار مشاركت دارند در دو طبقه جاى مى گيرند. گروهى از آنان مازاد منابع مالى داشته و درپى سرمايه گذارى اين منابع هستند. گروه ديگر شامل سرمايه گذارانى هستند كه اعتقاد دارند بيش از سايرين نسبت به اوراق بهادار يك شركت خاص، اطلاعات در اختيار دارند. به اين ترتيب آنان با اتكا به اطلاعات خود به ارزيابى قيمت اوراق بهادار مى پردازند و نسبت به خريد يا فروش اوراق اقدام مى كنند.

سودآورى فعاليت بازارگردان ها به طور ميانگين از سرمايه گذاران نقدينه مدار حاصل مى شود. به همين نحو، سرمايه گذاران اطلاعات مدار كه اطلاعات نادرست در اختيار داشته باشند نيز بر منافع بازارگردان ها مى افزايند. از سوى ديگر همواره اطلاعات مدارهايى كه اطلاعات درست را كسب كرده اند موجب زيان فعاليت بازارگردان ها مى شوند. به اين ترتيب در بازارهايى كه سرمايه گذاران اطلاعات مدار نسبت به نقدينه مدار فزونى يابند، احتمال زيان در فعاليت بازارگردانى را افزايش مى دهند و مسلماً بازارگردان ها متقاضى تفاضل (Spread) بيشترى خواهند بود.

شايان ذكر است كه افزايش «تفاضل» موجب مى شود تا منافع حاصل از عمليات بازارگردان در بازار سرمايه كمتر از هزينه هاى عمليات آنان شود. بنابراين ماهيت عملياتى بازارگردان ها به گونه اى است كه آنان نياز به دانش و آگاهى گسترده از مسائل بازار سرمايه و اقتصاد دارند. به عبارتى در اختيار داشتن تحليلگران مالى از جمله پيش شرط هاى اساسى در شكل گيرى و فعاليت بازارگردان ها است. از سوى ديگر دستيابى به منافع مالى گسترده نيز در زمره ضروريات اقدامات اثر بخش آنان است. ليكن سطح كارآيى بازار سهام را نمى توان به فراموشى سپرد. شكل گيرى و آغاز فعاليت نهادهاى بازارگردان در بازارهاى در حال ظهور كه عموماً از سطح كارايى ضعيف برخوردارند، همواره آنان را با مخاطرات: عدم دسترسى به اطلاعات صحيح و معتبر، نابسامانى ها و تشتت سياستگذارى در بازار مالى، آثار تحولات سياسى و اقتصادى روبه رو مى سازد.

منبع: مؤسسه توسعه صنعت سرمايه گذارى

روزنامه شرق